Pierwszym etapem leczenia operacyjnego jest kwalifikacja do zabiegu. Kwalifikacja do zabiegu następuje po zapoznaniu się lekarza ze stanem zdrowia Pacjenta, badaniami dodatkowymi i postawieniu właściwej diagnozy. Kwalifikacja do zabiegu to przede wszystkim dobór odpowiedniego leczenia operacyjnego do danej jednostki chorobowej, z uwzględnieniem ogólnego stanu zdrowia oraz oczekiwań Pacjenta.

Około 1- 2 tygodnie przed planowanym zabiegiem niezbędna jest wizyta konsultacyjna u lekarza, który ponownie zbada Pacjenta i zapozna się z jego dokumentacją.

Przed zabiegiem należy wykonać komplet badań dodatkowych obejmujących:

• Badania krwi: (morfologia, elektrolity, układ krzepnięcia, mocznik, kreatynina, antygen Hbs, przeciwciała antyHCV),
• Rtg klatki piersiowej (ważne 6 miesięcy),
• Oznaczenie grupy krwi,
• Inne badania ze wskazań indywidualnych uzależnionych od jednostki chorobowej.
• Badania przedoperacyjne jak i pełną dokumentację dotyczącą choroby (w tym badania obrazowe) chory powinien zabrać ze sobą do szpitala.

W trakcie wizyty kwalifikacyjnej Pacjent jest zobowiązany poinformować lekarza o występujących u niego chorobach przewlekłych, aktualnie przyjmowanych lekach, przebytych zabiegach operacyjnych i ewentualnych komplikacjach lub powikłaniach, jeśli takie miały miejsce.

• konsultacja preanestetyczna z anestezjologiem odbywa się po przyjęciu na Oddział szpitala w dniu operacji lub w Poradni Preanetstetycznej 2-3 tygodnie przed planowanym zabiegiem.
• na konsultację należy zabrać z sobą wyniki aktualnych badań laboratoryjnych oraz dokumentację ewentualnych chorób z powodu, których Chory jest leczony.
• podczas konsultacji anestezjologicznej bezwzględnie należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, wykonanych wcześniej operacjach, a zwłaszcza działaniach niepożądanych, komplikacjach, które wystąpiły podczas znieczulenia lub zabiegu.
• podczas konsultacji anestezjologicznej lekarz może uznać za konieczne przeprowadzenie dodatkowych konsultacji lub wykonanie innych niezbędnych badań, istotnych z powodu bezpieczeństwa pacjenta podczas operacji. W takiej sytuacji może okazać się odłożenie zabiegu, aby dać Państwu czas na ponowne wizyty u właściwych lekarzy specjalistów.

7-8 godzin przed zabiegiem należy pozostać na czczo! Oznacza to bezwzględne powstrzymanie się w tym czasie od przyjmowania posiłków i płynów, palenia papierosów oraz żucia gumy.

Należy:

• zabrać z sobą:
  – dokument tożsamości i dowód ubezpieczenia,
  skierowanie do szpitala
  – wyniki aktualnych badań przedoperacyjnych (morfologia, elektrolity układ krzepnięcia, mocznik, kreatynina, antygen HBS, poziom p/ciał anty-HCV, grupa krwi, rtg klp),
  – dokumentację medyczną, zwłaszcza wyniki badań dodatkowych (rtg, usg, TK, MR)
  – maszynkę do golenia (najlepiej elektryczną) i w dniu zabiegu ostrożnie ogolić miejsce operowane, zwracając uwagę, by nie uszkodzić skóry. Usuwamy nadmiar owłosienia z okolicy operowanej z marginesem np. zabieg na kolanie – golimy okolicę kolana z połową uda i goleni, bark- usuwamy owłosienie z pachy, okolicy łopatki, torsu i górnej połowy ramienia,
  – leki zażywane regularnie i przyjąć je w dniu zabiegu zgodnie ze schematem popijając niewielką ilością wody,
  – 2 kompresy chłodzące (20x30cm lub 11x26cm),
  – ortezę zgodnie z zaleceniami lekarskimi, 2 kule łokciowe, ewentualnie pończochy p-żylakowe,
  – przybory do higieny osobistej (m.in. koszule nocne/piżamy, szlafrok, wygodne i stabilne obuwie, ręczniki kąpielowe),
• wieczorem w dniu poprzedzającym zabieg wziąć prysznic lub kąpiel, dokładnie myjąc całe ciało wodą z mydłem, najlepiej antybakteryjnym. Mycie należy powtórzyć rano w dniu zabiegu,
• zdjąć wszelką biżuterię, zwłaszcza z miejsc niewidocznych i okolic intymnych, aby uniknąć poparzenia stosowaną podczas zabiegu aparaturą medyczną i nie zaburzać odczytu urządzeń monitorujących stan pacjenta,
• zmyć makijaż z twarzy, usunąć lakier z paznokci i sztuczne paznokcie (tipsy),

Pobyt w szpitalu przebiega pod kontrolą wykwalifikowanego i doświadczonego personelu lekarskiego i pielęgniarskiego. Najczęściej jest to od 6 do 24 godzin w systemie chirurgii jednego dnia lub 2 – 4 doby w systemie leczenia szpitalnego. W zależności od rodzaju zabiegu niekiedy wymagany jest dłuższy pobyt pacjenta, co nie świadczy o nietypowym przebiegu pooperacyjnym.

Wczesny przebieg pooperacyjny różni się nieco w zależności od rodzaju znieczulenia. U pacjentów znieczulanych regionalnie stan znieczulenia i niedowładu kończyn trwa od 2 do 6 godzin po zabiegu. W tym czasie pacjent z reguły nie wymaga środków przeciwbólowych. Chory powinien bezwzględnie przebywać w łóżku, w pozycji leżącej. Znieczulenie ustępuje powoli, a czucie i ruchy kończyną wracają stopniowo. Po ustąpieniu znieczulenia istnieje najczęściej konieczność podania leku przeciwbólowego, z reguły dożylnie. Chory zobowiązany jest informować personel Oddziału o ewentualnych uczuleniach na leki, przed podaniem jakichkolwiek leków dożylnych i doustnych.Ważnym elementem obserwacji pacjenta jest moment oddania moczu, który należy zgłosić pielęgniarce.

U pacjentów znieczulanych ogólnie czucie wraca bezpośrednio po zakończeniu znieczulenia, pacjent może więc odczuwać ból dość szybko. Prosimy zgłosić to pielęgniarce lub lekarzowi. Ból po artroskopii z reguły nie jest dokuczliwy. Ból o większym natężeniu występuję po zabiegach artroskopowych z użyciem implantów i rekonstrukcjach więzadłowych. Ból pooperacyjny zwalczamy podając pacjentom leki p/bólowe, naszym celem jest przeprowadzenie Państwa przez wczesny okres pooperacyjny w bezbólowym komforcie.

W walce z obrzękiem pooperacyjnym stawu znacząco pomaga krioterapia miejscowa. Polega ona na chłodzeniu stawu za pomocą specjalistycznych kompresów żelowych lub mankietu połączonego z termosem chłodzącym. Przed zabiegiem ortopedycznym chory powinien zaopatrzyć się w co najmniej 2 kompresy żelowe lub mankiet chłodzący (apteki, sklepy zaopatrzenia medycznego). Wcześnie zastosowane okłady chłodzące nie dopuszczają do nadmiernego obrzęku (rozdęcia stawu i tkanek), co zmniejsza dolegliwości bólowe chorego.
————

W przypadku operacji przeprowadzanych na kończynach dolnych niezbędne są dwie kule łokciowe, które chory powinien mieć ze sobą. Niekiedy okres pooperacyjny wymaga stosowania specjalistycznych ortez i aparatów ortopedycznych. Po operacjach kolana najczęściej stosuje się ortezy szynowo-opaskowe z regulacją zakresu ruchomości (tzw. „długie”). Ortezy te występują w sprzedaży jako uniwersalne oraz lewe i prawe. Z obserwacji naszych pacjentów wynika, że ortezy anatomicznie dopasowane do kończyny, są bardziej komfortowe i mniej uciążliwe w codziennym stosowaniu.

Po zabiegach operacji barku stosujemy temblaki, ortezy odwodzące oraz ortezy typu Desaultta (kamizelki). Zalecenia co do stosowania poszczególnych typów ortez uzyskają Państwo na wizycie przedoperacyjnej. Dobór odpowiedniego rozmiaru ortezy, dostosowanie jej indywidualnie do każdego pacjenta jest również istotne. Jeżeli zgłosicie się Państwo z ortezą na wizytę rehabilitacyjną przedoperacyjną, z własną ortezą otrzymacie fachową pomoc i wskazówki co do stosowania, udzielone przez zespół wykwalifikowanych fizjoterapeutów.

Należy pamiętać, iż po większości zabiegów ortopedycznych, czy to na kończynie górnej czy na kończynie dolnej, nie jest możliwe samodzielne kierowanie pojazdem przez chorego. Organizacja powrotu do domu leży po stronie chorego i jego rodziny. Przeważająca większość pacjentów, może podróżować samochodem osobowym. Odradzamy powrót do domu środkami komunikacji publicznej. W wyjątkowych i uzasadnionych przypadkach możliwy jest transport specjalistyczną karetką sanitarną, którą pomagamy zorganizować.

Po wyjściu ze Szpitala pacjent/pacjentka powinien mieć założony opatrunek na ranę, który należy nosić 24 godziny/dobę, do momentu zdjęcia szwów ( 8-12 dni po zabiegu). Opatrunek powinien być zmieniany co 2-3 dni oraz każdorazowo w przypadku jego przekrwawienia lub zabrudzenia. Przed zmianą opatrunku należy pamiętać o dokładnym umyciu rąk wodą z mydłem. Wskazane jest stosowanie sterylnych rękawic ochronnych. Po delikatnym usunięciu brudnego opatrunku, ranę przemywamy specjalistycznym środkiem do odkażania ran (np. Octenisept, Prontosan). Ranę osuszamy sterylnym gazikiem, nie dotykając bezpośrednio rękami. Po przemyciu i osuszeniu rany oraz skóry okolicy rany zakładamy świeży, sterylny opatrunek (np. Elastopor, Cosmopor, Matocomp). Dolegliwości bólowe kontrolowane za pomocą środków przeciwbólowych występują bezpośrednio po zabiegu i najczęściej utrzymują się przez kilka kolejnych dni. Mogą się one nasilać przy wzmożonej aktywności ruchowej, po długim przebywaniu w pozycji stojącej lub siedzącej z opuszczona operowaną kończyną, czy wreszcie zbyt intensywnym wykonywaniu ćwiczeń. Należy unikać czynności, które wywołują znaczne dolegliwości bólowe operowanej okolicy. Niezmiernie istotne w domowej opiece po zabiegu jest walka z obrzękiem pooperacyjnym. Polega ona miedzy innymi na wysokim układaniu operowanych kończyn, stosowaniu krioterapii miejscowej oraz ewentualnie leków p/obrzękowych i p/zapalnych.

Niezmiernie istotna jest wczesna rehabilitacja pooperacyjna. Już od pierwszej doby po zabiegu chory powinien starać się wykonywać proste ćwiczenia zalecone przez fijzoterapeute na wizycie przedoperacyjnej. Należy pamiętać, że zabieg ortopedyczny jest częścią procesu leczniczego. Do uzyskania trwałego sukcesu w leczeniu chorób układu ruchu niezbędna jest pomoc wykwalifikowanego fizjoterapeuty, stosowanie odpowiednich ćwiczeń (kinezyterpia), wspomagana terapiami manualnymi, a niekiedy metodami fizykoterapeutycznymi. Na wizycie przedoperacyjnej otrzymają Państwo przykłady prostych, podstawowych ćwiczeń, które należy wykonywać w pierwszym okresie po zabiegu operacyjnym.